تفسیر سوره یاسین آیات 71 الی 76

[ستاری Sattari]

أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينَا أَنْعَاماً فَهُمْ لَهَا مَالِكُونَ (71)

 

وَذَلَّلْنَاهَا لَهُمْ فَمِنْهَا رَكُوبُهُمْ وَمِنْهَا يَأْكُلُونَ (72)

وَلَهُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَمَشَارِبُ أَفَلَا يَشْكُرُونَ (73)

يا نديدند كه ما از آن چه با قدرت خود به عمل آورديم براى آنان چهارپايانى آفريديم كه آنان مالك آن هستند؟و چهارپايان را براى آنان رام كرديم، از برخى سوارى مى گيرند و از برخى تغذيه مى كنند.و در آنها بهره هاى ديگرى نيز (از قبيل پشم و كرك) و نوشيدنى ها براى مردم است. پس چرا (با اين حال) سپاس نمى گزارند؟!

:در اینجا چند نکته، قابل توجه است:
۱ ـ از میان نعمتهاى مختلفى که انسان در آن غوطه ور است
در اینجا انگشت روى نعمت وجود چهارپایان گذارده شده;
 چرا که آنها در زندگى  روزمره انسان، حضور دائم دارند،
 به حدى زندگى انسان با آنها گره خورده، که اگر از صفحه زندگى او حذف شوند، به راستى کار بر او مشکل و پیچیده خواهد شد، ولى، به دلیل حضور دائمشان، کمتر مورد توجه قرار مى گیرند.
 ۲ ـ جمله  عَمِلَتْ أَیْدِینا  (دست ما آن را انجام داده)
کنایه از اعمال قدرت مستقیم پروردگار است; زیرا مهمترین عضوى که انسان با آن اعمال قدرت مى کند، دستهاى اوست، به همین جهت،  ید  (دست) کنایه از  قدرت  است، مثلاً کسى مى گوید: فلان منطقه در  دست  من است، یعنى در سیطره قدرت من، قرار گرفته، قرآن مجید مى گوید: یَدُ اللّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ:  دست خدا بالاى دست آنهاست .(فتح ۱۰)
به هر حال، ذکر  أَیْدِى  به صورت جمع، اشاره، به مظاهر گوناگون قدرت پروردگار مى باشد.

 ـ جمله  لَهُمْ فِیها مَنافِعُ  اشاره به فوائد زیاد دیگرى است که، از چهار پایان عائد انسان مى شود،
 از جمله، پشم آنها،براى انواع لباسها و فرشها و خیمه،  و پوست آنها براى لباس و کفش و کلاه و وسائل مختلف زندگى، و حتى امروز که صنایع، چهره زندگى انسان را به کلى دگرگون ساخته، باز نیاز مبرم انسانها، هم از نظر تغذیه، و هم از نظر لباس و سایر وسائل زندگى به چهار پایان، به قوت خود باقى است.
حتى امروز انواع سرم ها و واکسن ها را که براى مبارزه با بیماریها یا پیشگیرى، مؤثرترین وسیله اند، با استفاده از چهار پایان و موادى که از خون آنها مى گیرند، تهیه مى شود.
و حتى بى ارزش ترین امور در زندگى چهار پایان، که مدفوعات آنهاست نیز مورد استفاده است، زمینها را به وسیله آن آباد و درختان را پر بار مى سازند.

۳ ـ جمله  فَهُمْ لَها مالِکُونَ  (با فاء تفریع) اشاره به این است: چهار پایان را ما به قدرت خویش آفریده ایم، اما مالکیتش را به انسانها بخشیدیم، و این نهایت لطف پروردگار را بیان مى کند.

۴ـ جمله  ذَلَّلْناها لَهُمْ  اشاره به مسأله مهم رام شدن چهار پایان، براى انسان است،
 این حیوانات زورمندِ پر قدرت، که گاه به طور نادر، به فرمان خدا   ذَلَّلْناهْا  را فراموش کرده، سر به عصیان و طغیان بر مى دارند چنان خطرناک مى شوند،که دهها نفر در مقابل آنان عاجز مى شوند،ولى، در حالت عادى گاهى یک قطار شتر را به ریسمانى بسته، و به دست کودکى چند ساله، مى سپارند و  مى برد هر جا که خاطر خواه اوست !.به راستى، عجیب است!
 انسانها، نه قادرند مگسى را بیافرینند، و نه حتى مى توانند مگسى را رام خویش کنند، اما خداوند، قادر منّان میلیونها، میلیون چهار پایان مختلف را آفریده، و رام انسانها ساخته است که دائماً در خدمت آنانند.

هم زمين رام و ذلول است، «و الارض ذلولاً »(ملک ۱۵)
 و هم حيوانات، « ذلّلناها »
 امّا انسان كه به هر دو محتاج است، طاغى است. «انّ الانسان ليطغى »(فلق ۶)

۵ ـ جمله  فَمِنْها رَکُوبُهُمْ وَ مِنْها یَأْکُلُونَ  (با توجه به این که:  رَکُوب  صفت مشبه است به معنى مرکوب، یعنى حیوانى که بر آن سوار مى شوند) اشاره به این است که: انسانها پاره اى از چهار پایان را به عنوان مرکب انتخاب مى کنند، و بعضى را براى تغذیه.
گر چه، گوشت همه چهار پایان معمولى، از نظر اسلام حلال است، ولى عملاً تنها بخشى از آنها، براى تغذیه مورد استفاده قرار مى گیرد، فى المثل گوشت الاغ، جز در موارد ضرورت، کسى از آن استفاده نمى کند.

۶ ـ جمله  لَهُمْ فِیها مَنافِعُ  اشاره به فوائد زیاد دیگرى است که، از چهار پایان عائد انسان مى شود،
 از جمله، پشم آنها،
براى انواع لباسها و فرشها و خیمه،  و پوست آنها براى لباس و کفش و کلاه و وسائل مختلف زندگى، و حتى امروز که صنایع، چهره زندگى انسان را به کلى دگرگون ساخته، باز نیاز مبرم انسانها، هم از نظر تغذیه، و هم از نظر لباس و سایر وسائل زندگى به چهار پایان، به قوت خود باقى است.
حتى امروز انواع سرم ها و واکسن ها را که براى مبارزه با بیماریها یا پیشگیرى، مؤثرترین وسیله اند، با استفاده از چهار پایان و موادى که از خون آنها مى گیرند، تهیه مى شود.
و حتى بى ارزش ترین امور در زندگى چهار پایان، که مدفوعات آنهاست نیز مورد استفاده است، زمینها را به وسیله آن آباد و درختان را پر بار مى سازند.

7- شير، نعمت ويژه اى است كه بايد براى آن شكر كرد. (با اين كه شير جزو منافع حيوانات است، ولى نام آن به خصوص برده شده «مشارب» تا نشانه ويژگى آن باشد. «و لهم فيها منافع و مشارب»

۸ـ جمله  أَ فَلا یَشْکُرُونَ  که به صورت استفهام انکارى مطرح شده، به منظور برانگیختن فطرت و عواطف انسانها براى شکرگزارى در برابر نعمتهاى بى پایانى است که گوشه اى از آن در آیات فوق آمده است، و چنان که مى دانیم   لزوم شکر منعم  پایه اى است براى  معرفة اللّه  چرا که شکر، بدون شناخت بخشنده نعمت، امکان پذیر نیست، به علاوه، مطالعه این نعمتها و این که: هرگز بتها در آن دخالت و تأثیرى ندارند وسیله اى خواهد بود براى ابطال شرک.

وَاتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لَعَلَّهُمْ يُنصَرُونَ (74)
لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَهُمْ وَهُمْ لَهُمْ جُندٌ مُّحْضَرُونَ (75)
فَلَا يَحْزُنكَ قَوْلُهُمْ إِنَّا نَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ (76)

و به جاى خداوند (يگانه) خدايانى را (به پرستش) گرفتند، به اين اميد كه يارى شوند.
(در حالى كه آن) خدايان، توان يارى آنان را ندارند و اينها (در قيامت) به عنوان لشگر بت ها احضار مى شوند.
پس سخنان مشركان تو را محزون نكند، ما آن چه را پنهان مى دارند و آن چه را آشكار مى كنند مى دانيم.

اصولاً تعبیر به  مُحْضَرُون  در همه جا، نشانه تحقیر است و حاضر ساختن افراد، بى آن که خودشان تمایل داشته باشند، نشانه حقارت آنها است.

 

پیام ها
۱- شرک و بت ‏پرستى، کفران نعمت‏ هاى الهى است. «أفلا یشکرون واتّخذوا من دون اللّه آلهةً»
۲- انگیزه‏ بت پرستان، بر اساس خیال‏ها و موهومات است. «واتّخذوا من دون اللّه آلهة لعلهم ینصرون»
۳- در گفتگو با منحرفین، سرچشمه‏ عقاید آنان را نشانه بگیرید. «لا یستطیعون نصرهم»
۴- کیفر کسى که به جاى مطالعه در نعمت‏ها و شکر الهى به سراغ بت‏ها برود، احضار براى ورود به دوزخ است. «محضرون»
۵ - انبیا نیز به تقویت روحیه نیاز دارند و خداوند به آنان دلدارى مى‏ دهد. «فلا یحزنک»
۶- هر کس هدف بلند دارد مورد انواع تهاجم قرار مى‏ گیرد. «لا یحزنک قولهم»
۷- توجّه به علم و آگاهى خداوند، بهترین وسیله آرامش براى مؤمن و تهدید براى منحرف است. «نعلم»
۸ - دشمنان در پنهان و آشکار توطئه ‏ها مى کنند. «یسرّون، یعلنون»